Konieczność wyboru spośród kilkuset projektów z różnych zakątków Europy i niespotykane dotąd problemy komunikacyjne sprawiły, że o przedłużającym się procesie decyzyjnym jury EU Mies Award 2022 przypominano nam dość rzadko. Co kilka miesięcy na przestrzeni przeszło roku informowano o kolejnych naborach, eliminacji części kandydatur, stworzeniu listy finalistów... Nadszedł jednak czas rozstrzygnięć, a wyjątkowo rozciągnięty w czasie, dwuetapowy konkurs zwieńczy gala wręczenia nagród w słynnym Pawilonie Miesa van der Rohego. Świętować będą przede wszystkim Brytyjczycy, ale także Hiszpanie mogą być z siebie zadowoleni.
Jeden z pięciuset trzydziestu dwóch – to brzmi dumnie
Nagroda Unii Europejskiej dla Współczesnej Architektury, której organizatorami są Komisja Europejska i Fundacja Miesa van der Rohego – patrona konkursu, przyznawana jest co dwa lata. Tegoroczna edycja jest jednak inna, obejmuje bowiem okres trzech lat. Podczas każdej edycji jury rozpatruje kandydatury budynków powstałych w konkretnym przedziale czasowym, jednak pandemiczne zawirowania zaburzyły tę procedurę. Właśnie to było jednym z powodów przedłużania konkursu, który powinien zakończyć się przed rokiem.
W pierwszym etapie pochylono się nad kandydaturami zgodnymi z harmonogramem prac – wzniesionymi między październikiem 2018 a październikiem 2020 roku. Niestety pandemia sprawiła, że wyłonienie zwycięzcy nie było możliwe na czas. By nikt nie poczuł się pominięty, konkurs przedłużono. EU Mies Award 2021 przemianowano na EU Mies Award 2022, a do wstępnie wyselekcjonowanych realizacji dołączyły kolejne, wniesione między październikiem 2020 a kwietniem 2021 – w okienku, które powstałoby na skutek opóźnienia.
Łącznie rozpatrywanych przez jury (w składzie: Tatiana Bilbao, Francesca Ferguson, Mia Hägg, Triin Ojari, Georg Pendl, Spiros Pengas i Marcel Smets) realizacji było ponad pięćset trzydzieści, ale wygrać mogła tylko jedna. No, właściwie dwie – poza główną nagrodą przyznano bowiem także wyróżnienie dla najlepiej rokującego architekta/zespołu. Cieszy fakt, że wśród nominowanych było aż dwadzieścia pięć kandydatur z Polski. Dwie z nich – Park Pamięci w Oświęcimiu (NArchitekTURA) i Centrum Aktywności Lokalnej w Rybniku (MWArchitekci) – zagościły nawet na tak zwanej krótkiej liście, wśród czterdziestu najlepszych realizacji. Ostatecznie jednak zabrakło dla nich miejsca w finałowej siódemce.
EU Mies Award 2022 dla londyńskiego Town House
Zwycięski projekt tegorocznej edycji to budynek na terenie kampusu Kingston University, który zaprojektowała pracownia Grafton Architects. To pierwsza nagroda dla budynku akademickiego w kilkudziesięcioletniej historii konkursu. Statuetka trafi w ręce prowadzących biuro Yvonne Farrell i Shelley McNamary, które w 2020 roku otrzymały prestiżową Nagrodę Pritzkera.
Town House to budynek niezwykły – na swój sposób innowacyjny, choć przede wszystkim na płaszczyźnie społecznej. Jego otwarty charakter i wielofunkcyjność definiuje integracyjne znaczenie, podkreślając otwartość na miasto oraz społeczność akademicką. Projektując w ten sposób, Grafton Architects doskonale wpisuje się w kształtowanie otwartego sposobu myślenia i budowanie relacji. Pracownia ma zresztą ogromne doświadczenie właśnie w projektowaniu budynków użyteczności publicznej, nieustannie propagując te same – integracyjne – wartości.
Znamienny zdaje się fakt, że to właśnie rola tego obiektu, nie zaś wyżyny architektonicznego kunsztu w kształtowaniu samej bryły, stanowi o jego unikalności. Podobne kierunki w poszukiwaniu innowacyjności obrało jury przy wyborze laureatów drugiego z wyróżnień. Ponownie to idea górowała nad bryłą – a może raczej wypełniała ją, nadając głębszy sens na pozór prostym rozwiązaniom. Emerging Architecture Prize powędruje do hiszpańskiej pracowni Lacol, która w Barcelonie zrealizowała marzenie niezależnej wspólnoty.
Jednym z głównych wyznaczników projektu jest jego przeznaczenie. W tym przypadku architekci nie projektowali budynku mieszkalnego, a przestrzeń do życia dla konkretnej grupy ludzi. Idea współdzielenia obecna jest tu na każdym metrze kwadratowym, a spółdzielni zależało na tym, by zarówno w trakcie budowy, jak i użytkowania La Borda miała możliwie jak najmniejszy wpływ na środowisko. Efektem jest najwyższy drewniany budynek w Hiszpanii, który – ponownie – stanowi jedynie namacalną otoczkę konkretnej idei.
Zarówno laureaci Grand Prix EU Mies Award 2022, jak i Emerging Architecture Prize, otrzymają swoje nagrody 12 maja w słynnym, barcelońskim Pawilonie Miesa van der Rohego. Emocje związane z tą niezwykle długą, obejmującą finalnie przeszło dwa i pół roku edycją opadają, ale to nie koniec atrakcji.
Aż do dnia gali finałowej można w Barcelonie oglądać wystawę poświęconą każdej ze zgłoszonych do tej edycji realizacji. Ekspozycja później będzie wystawiana także w Kolonii (od 10 czerwca); Brukseli (od 21 lipca) i Wiedniu (w październiku). Dodatkowo w najbliższych dniach część z projektów rywalizujących o nagrodę otworzy się na zwiedzających. Szczegóły i wszystkie aktywności okołokonkursowe znajdziecie tutaj.
