By zawalczyć o wyróżnienie, trzeba naprawdę niewiele. Należy bowiem nadesłać do Stowarzyszenia Architektów Polskich kandydaturę budynku, który wzniesiono w Polsce i oddano do użytku w roku poprzednim. Obecnie mówimy więc o najlepszych budynkach, które zostały ukończone w 2020. Kandydatury mogą natomiast zgłaszać zarówno architekci oraz inwestorzy, jak i osoby z zewnątrz. Mowa choćby o redakcjach magazynach branżowych, organach administracji publicznej czy lokalnych oddziałach SARP. W tym wypadku należy jednak uzyskać zgodę autorów.
Nagroda Roku SARP 2021 to już trzydziesta ósma edycja konkursu. Przyznawane od 1983 roku wyróżnienie rozpatrywać należy na dwóch płaszczyznach. W pierwszej kolejności jury konkursowe wybiera finalistów, a spośród nich nominuje propozycje w siedmiu kategoriach. Zwycięstwo w każdej z nich ma charakter równorzędny. Następnie wśród najlepszych realizacji wyłaniane jest Grand Prix.
W tegorocznej edycji Stowarzyszenie otrzymało sześćdziesiąt jeden kandydatur. Jury w składzie: Bohdan (Biś) Lisowski (Prezes SARP, przewodniczący Jury); Piotr Gadomski (SARP Oddział Olsztyn); Ryszard Jurkowski (SARP Oddział Katowice); Marek Kaszyński (SARP Oddział Kraków); Daria Kieżun (przedstawiciel Rady Prezesów SARP); Bartłomiej Kożuchowski (SARP Oddział Lublin); Tomasz Graboń (przedstawiciel Mecenasa Konkursu – firmy BOLIX); Pan Janusz Popardowski (przedstawiciel Mecenasa Konkursu – firmy FAKRO); Marek Szeniawski (Sekretarz Organizacyjny) do finałowej fazy nominowało jednak tylko dwadzieścia dwie spośród zgłoszonych propozycji.
Nagroda Roku SARP 2021 – budynek mieszkalny jednorodzinny
W tej kategorii nominowano trzy propozycje. Dom jednorodzinny pracowni SOIA oraz drewniany dom na łące projektu Ultra Architects musiały jednak uznać wyższość domu rozciętego POZ_4. Ten ostatni wzniesiono w Poznaniu według projektu pracowni PL.architekci (autorzy: Bartłomiej Bajon, Katarzyna Cynka-Bajon, zespół: Monika Kuszyńska, Agnieszka Jurenko).
UZASADNIENIE:
Zespół architektów z biura projektowego PL.architekci postawił sobie za cel, aby na pierwszym miejscu postawić człowieka i jego potrzeby, rodziny mającej zamieszkać w wymarzonym domu. Dlatego też, uwzględniając szczegółowy wywiad z inwestorem, wykorzystali dostępną, ograniczoną przestrzeń i otoczenie, aby sprostać oczekiwaniom inwestora.
Jury doceniło niestandardowe podejście do projektu i zaprojektowanie nietuzinkowego rozcięcia, podziału budynku poprzez szeroki świetlik biegnący przez całą bryłę budynku zapewniając światło dzienne na każdej kondygnacji mieszkalnej. Rozwiązanie to pozwoliło na ograniczenie otworów okiennych od strony ruchliwej ulicy, zapewniając komfort i intymność mieszkańców.
Dodatkowo zaprojektowanie komunikacji wewnętrznej w budynku w postaci kładki pozwoliło wyraźnie rozdzielić funkcje budynku, jednocześnie zapewniając komfortową i szybką komunikację pomiędzy właściwymi funkcjami budynku. Świetlik, kładka, bryła budynku oraz okładzina elewacji nadają wyjątkowy charakter budynkowi, któremu zapewnią ponadczasowość projektowi. Dom Rozcięty jest interesujący architektonicznie teraz oraz będzie interesujący za wiele lat.
Nagroda Roku SARP 2021 – budynek mieszkalny wielorodzinny
Wybór najlepszego budynku wielorodzinnego także nie należał do łatwych. Wśród czterech nominowanych projektów najlepszym okazały się jednak Apartamenty przy Warzelni na terenie Browarów Warszawskich (JEMS Architekci). Pokonały one spektakularne osiedle Riverview w Gdańsku (APA Wojciechowski), rezydencję Łazienki Park (HRA Architekci), a także budynek przy ul. Partyzantów 26 w Gdyni (Hacked Dimensions).
UZASADNIENIE:
Nagrodę przyznano za przyjęte rozwiązania, które powodują, że charakter budynku wykreowany został przez ciekawą elewację, która została wykonana z rozwieranych paneli – okiennic, wypełnionych siatką aluminiową w kolorze miedzianym. Pomysł ten jest współczesną formą nawiązującą do dawnej zabudowy Warzelni, czyli słodowni Browarów Warszawskich. Zastosowanie współczesnych rozwiązań, które w sposób niebywale udany podjęły dialog z historycznymi założeniami przemysłowymi. Możliwość manualnej regulacji położenia tych elementów sprawia, że fasada mieni się w świetle i zmienia w zależności od preferencji mieszkańców.
W podstawowym położeniu panele będą lekko załamane, co urozmaica rysunek elewacji i wprowadza na nią efekty światłocieniowe. Ściany znajdujące się za okiennicami wykończone są tynkiem w kolorze szarym, tworząc neutralne tło dla okiennic. Ten charakterystyczny, przemysłowy obiekt stał się formalnym punktem odniesienia dla projektowanej zabudowy, która w myśl planu powtarza jego uskokowy obrys od strony południowej i formułę najwyższych, węższych od pozostałej części budynku elewacji.
Nagroda Roku SARP 2021 – budynek biurowy, oświaty lub administracji
Z kolei o tę nagrodę powalczyły: siedziba firmy Press Glass w Konopiskach (Konior Studio) i dwie warszawskie placówki oświatowe – rozbudowa Szkoły Podstawowej nr 174 z Oddziałami Integracyjnymi im. Tadeusza Kościuszki (xystudio), a także budynek Szkoły Podstawowej nr 400 w Wilanowie (Bujnowski Architekci). Nagroda powędrowała do ostatniej z wymienionych realizacji.
UZASADNIENIE:
Nagrodę przyznano za stworzenie funkcjonalnego kompleksu szkolnego, zaprojektowanego na granicy dwóch miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Jury doceniło trwałe, ponadczasowe rozwiązania materiałowe, które odzwierciedlają podział na przestrzenie, niezbędne do prawidłowego funkcjonowania obiektu. Na szczególną uwagę zasługuje stworzenie terenu zielonego, który dostępny jest dla uczniów i mieszkańców najbliższej okolicy. Inwestycja, dzięki przemyślanym rozwiązaniom stanowi przykład bardzo dobrego wykorzystania środków publicznych.
Nagroda Roku SARP 2021 – budynek kultury
Kolejnym projektem zespołu Tomasza Koniora wśród nominowanych okazała się natomiast Siedziba Zespołu Państwowych Szkół Muzycznych nr 1 w Warszawie. Projekt pochodzącego z Żywca architekta pokonał jedynego w tej kategorii konkurenta – Muzeum Domu Rodziny Pileckich (BDR Architekci).
UZASADNIENIE:
Zadanie projektowe o bardzo wysokim stopniu skomplikowania zostało rozwiązane w sposób niemal perfekcyjny. Istniejący, historyczny budynek narzucił autorom kontekst dla postawienia koncepcji nowo projektowanego obiektu szkoły mieszczącego kilka sal i pomieszczeń do edukacji muzycznej. Całość założenia cechuje spójność kompozycji budynku historycznego i części nowej. Zwornikiem całego założenia jest rzadko spotykana sala muzyczna o rzucie w kształcie koła, co wzięło się z chęci integrowania wokół muzyki i dało przestrzeń dla siedemdziesięciu muzyków i trzystu melomanów.
Jury podkreśla skuteczne dążenie autorów do uzyskania możliwie najdoskonalszych parametrów akustycznych dzięki zaproszeniu do współpracy Manufaktury Technologicznej Nagata Acustics, a także dbałość o każdy detal architektoniczny, dobór mebli, oświetlenia i wyposażenia
Nagroda Roku SARP 2021 – architektura w przestrzeni dziedzictwa
Wśród projektów zrealizowanych w przestrzeni dziedzictwa o laur powalczyły: Dworzec Wolsztyn (PL.architekci) a także dwie niezwykle głośne realizacje – Elektrownia Powiśle (APA Wojciechowski) i Cukrownia Żnin (Bulak Projekt/Arche). Najlepszym wybrano ten ostatni.
UZASADNIENIE:
Nagrodę przyznano za powstrzymanie się autorów przed "zadziwieniem świata" następną nową kubaturą, oferując w zamian operowanie w istniejących strukturach nowym pomysłem, wnikliwą obserwacją oraz odczytaniem zastanych kontekstów, z użyciem wyłącznie niezbędnych, chirurgicznych nacięć. Drugie życie zarówno obiektu, jak i związanego z dawną cukrownią Żnina udowadnia, że filozofia no waste ma także wymiar architektoniczny, urbanistyczny i społeczny.
Jury z uznaniem odniosło się do biegłości, z jaką zabytkowe obiekty dostosowano do obecnych norm i wymagań technicznych. Nagrodę Roku w tej kategorii przyznano za umiejętne połączenie sprzeczności, zaufanie do zastanego potencjału, odczytanie potrzeb zmieniającej się lokalnej społeczności.
Nagroda Roku SARP 2021 – budynek użyteczności publicznej
O nagrodę w tej kategorii powalczyły natomiast cztery realizacje. Były to: Centrum Sportowe Uniwersytetu Kardynała Stefania Wyszyńskiego w Warszawie (GPVT Pracownia Architektoniczna); kaplica Ostatniego Pożegnania w Rychwałdzie (Jakub Turbasa, Bartłomiej Pyrzyk); budynek For/Rest w Karpaczu (Studio De.Materia) i tak zwany Nowy Gurewicz (Grupa 5 Architekci). Bezkonkurencyjna okazała się jednak modernizacja i przebudowa sanatorium Abrama Gurewicza w Otwocku na Centrum Medyczne Mirai Clinic wraz z częścią hotelową.
UZASADNIENIE:
Nagrodę przyznano za realizację z nadzwyczajnym szacunkiem odnoszącą się do substancji zabytkowej pensjonatu Abrama Gurewicza. Jury doceniło zarówno dbałość, z jakim potraktowane zostały oryginalne części obiektu, jak również subtelność, z jaką dokonana została jego rozbudowa.
Na podkreślenie zasługują starannie zaprojektowane; architektura wnętrz oraz architektura krajobrazu – parku otaczającego pensjonat, które stanowią wraz z budynkiem spójną kompozycję. Obiekt stanowi wzorcowy przykład powściągliwej rewitalizacji łączącej wartości historyczne z wymogami nowoczesnej funkcjonalności.
Nagroda Roku SARP 2021 – przestrzeń publiczna
W ostatniej – i jak się okazało kluczowej – kategorii nominowano Browary Warszawskie (JEMS Architekci); co w połączeniu z Apartamentami przy Warzelni świadczy zresztą o sile tego projektu; a także warszawski pawilon edukacyjny Kamień wraz z polaną (eM4. Pracownia Architektury. Brataniec) i przystań kajakarską Miejskiego Ośrodka Sportu Młodzieżowego w Tychach (RS+ Robert Skitek). Podobnie jak w przypadku budynku mieszkalnego wielorodzinnego Browary okazały się najlepsze. Co więcej, to także im finalnie przyznano także Grand Prix Nagrody Roku SARP 2021.
UZASADNIENIE:
Nagrodę przyznano za rozwiązanie spajające teren Browarów Warszawskich, czyli systemu przestrzeni publicznych wykreowanych jako siatka ulic, w tym historycznego fragmentu ulicy Krochmalnej – ciężko doświadczonej urbanistycznie – pociętej w latach powojennych na kilka niepowiązanych ze sobą fragmentów, a także placów i ogrodów, wkomponowanych w istniejącą tkankę miejską między ulicami Grzybowską i Chłodną.
Świetnie wykorzystano jako punkty węzłowe zachowane budynki dawnego Browaru, a wszystkie elementy zostały optymalnie połączone i funkcjonują jako układ wspólny, komplementarny. W efekcie końcowym Projektantom udało się wykreować fragment nowoczesnego miasta, zintegrowanego z otaczającymi terenami dzielnicy, fragment o sprecyzowanym funkcji i charakterze jednak nawiązujący, przy zastosowaniu współczesnych rozwiązań i materiałów, do historii miejsca, jego industrialnego charakteru.
