Ten łączący azjatycki klimat ze skandynawskim minimalizmem projekt, którego wnikanie w naturalne otoczenie zachwyca i niepokoi zarazem, to oczywiście dzieło nikogo innego jak architektów słynnego biura Snøhetta. Zdjęcia mogły wam się już zresztą przewinąć w internecie – budowa nowego kompleksu Shanghai Grand Opera trwa i ma zostać ukończona do 2024 roku. Sam pomysł okazał się natomiast najlepszy w międzynarodowym konkursie, który władze tej instytucji kulturalnej rozstrzygnęły w zeszłym roku.
Z rozmachem albo wcale
Chiny rozwijają się na potęgę, a Shanghai Grand Opera ma być tego symbolem. Znowu. Warto pamiętać, że obecnie opera funkcjonuje w otwartym w 1998 , również zjawiskowym i swego czasu wyznaczającym trendy Shanghai Grand Theater. Kompleks w okolicy Expo Houtan ma jednak zdecydowanie większe znaczenie. Rozwój Houtan trwa od lat – znajdziemy tam między innymi słynny park, którego otwarcie było przed dekadą wielkim wydarzeniem. Powstający właśnie budynek opery jest jednak ważniejszy. Uznano go za kluczowy element nowego planu urbanistycznego miasta, a przy tym uchodzi za najważniejszy punkt chińskiego planu pięcioletniego w zakresie wpływów kulturowych i globalnych.
Nie powinno więc dziwić, że zdecydowano się na ustawienie poprzeczki bardzo wysoko, po czym wybrano jedno z najbardziej rozpoznawalnych biur architektonicznych na świecie. Sam budynek ma zresztą szansę, by z biegiem lat stać się niemal tak symbolicznym obiektem, jak opera w Sydney. Jego konstrukcja, podobnie jak projekt Jørna Utzona, nie pozostawia tu zresztą pola manewru – po prostu zapada w pamięć czy tego chcemy, czy nie. Może to jakiś skandynawski urok?
Snøhetta to eksperci od zjawiskowych projektów
Biuro architektoniczne wywodzące się z Oslo, choć dziś mające swoje pracownie także w kilku innych miastach na różnych kontynentach, od lat pracuje na rozpoznawalność i uznanie w świecie architektury. Liczne nagrody są natomiast dowodem, że dobrze im to wychodzi. W ostatnim czasie jest o nich zresztą coraz głośniej – choćby za sprawą pierwszej w Europie podwodnej restauracji. Nie tak dawno pisałem też o Powerhouse Telemark, już teraz będącym symbolem zrównoważonej architektury.
W przypadku nowej szanghajskiej opery architektów Snøhetty wsparli lokalni projektanci z pracowni ECADI. Przedmiotem konkursu było kompleksowe zadbanie zarówno o bryłę budynku, jak i jej wnętrze oraz otoczenie. Wizualizacje nie pozostawiają natomiast wątpliwości, że wyszło im to zjawiskowo.
Shanghai Grand Opera to kolejny etap naturalnego rozwoju naszych kompetencji w zakresie projektowania centrów sztuk performatywnych. To swoista konkluzja doświadczeń, jakie zdobyliśmy podczas prac nad budynkami Norwegian National Opera and Ballet, Busan Opera House w Korei Południowej czy Isabel Bader Centre for the Performing Arts w Kanadzie. Nowy budynek szanghajskiej opery jest efektem zrozumienia przez nas kulturowego kontekstu i wartości, zaprojektowanym przez nas w celu oddania tej publicznej własności mieszkańcom Szanghaju.
– Kjetil Trædal Thorsen, jeden z założycieli biura Snøhetta
Shanghai Grand Opera z miejsca stanie się symbolem
Otoczenie kompleksu Shanghai Grand Opera, fot. Snøhetta 
Otoczenie kompleksu Shanghai Grand Opera, fot. Snøhetta 
Dach Szanghajskiej Opery Wielkiej, fot. Snøhetta
Sam budynek to biała bryła przykuwająca wzrok już z daleka. Jej kluczowym elementem jest wyrastający z ziemi i rozpościerający się nad salami spiralny dach przypominający wachlarz. Pełni on zresztą także funkcję schodów, które przez dwadzieścia cztery godziny, 365 dni w roku pozwolą na pełną swobodę w przemieszczaniu się po konstrukcji widowni – z góry ma zaś rozpościerać się widok na miasto i płynącą nieopodal rzekę. Takie rozwiązanie jest jednak nie tylko wizualnie zapadającym w pamięci smaczkiem. To przede wszystkim element, dzięki któremu Shanghai Grand Opera zyskuje dynamikę. Dzięki temu ma się oczywiście kojarzyć się z ruchem scenicznym czy tańcem. Oddalając nieco perspektywę, widzimy natomiast zanikające wśród drzew i traw elementy architektoniczne, mające symbolizować wnikanie nowej opery w środowisko.
Do tego momentu można przede wszystkim zauważyć duże pokłady skandynawskiego minimalizmu, ale w sercu opery tego chłodu nie uświadczymy. Co prawda tak skonstruowany dach nie jest wyłącznie elementem zewnętrznym, przenikając do wnętrz nowej opery. Jego forma wyczuwalna i widoczna jest właściwie w każdym miejscu, ale już biel ustępuje elementom wykończeniowym.
Hol Szanghajskiej Opery Wielkiej, fot. Snøhetta 
Kontrastujące z zewnętrzną bielą wykończenie wnętrza, fot. Snøhetta
Ze względu na akustykę zdecydowano się na zastosowanie dębowego drewna na podłogach. Już to mocno odbiega od chłodnej, kamiennej bryły. Z zewnętrzną bielą jeszcze mocniej kontrastują zaś wyłożone burgundowym jedwabiem wnętrza, zapewniając, że serce tej monumentalnej budowli bije. Miejscem przejściowym między surowością bryły a ciepłem wnętrz jest przestronny, przeszklony hol. Za jego sprawą w trakcie roku dynamicznie będzie się zmieniać naturalne doświetlenie wnętrza. Poza nim w budynku znajdą się także trzy sale o różnych pojemnościach. Główna zapewni miejsca dla dwóch tysięcy osób. Będzie to też jednak z najbardziej zaawansowanych technologicznie scen świata. Na drugiej przedstawienia będzie mogło podziwiać tysiąc dwieście osób, a na trzeciej tysiąc – ale z możliwością dowolnej ich aranżacji. Już to wiele mówi o rozmachu.
