News will be here
Kadr z "Wielkiej ekstazy snycerza Steinera" (1974) Wernera Herzoga

Werner Herzog to jeden z najsłynniejszych współczesnych reżyserów. To twórca przede wszystkim kochający powracać do motywu pojedynku człowieka z naturą.

Kino Wernera Herzoga zawsze obfitowało w sceny pojedynków człowieka z żywiołami natury. Niemiecki reżyser uwielbia wciąż powracać do sekwencji ukazujących zdeterminowaną jednostkę eksplorującą malowniczy krajobraz. Jednym z ulubionych pejzażowych typów twórcy jest zimowa sceneria. Śnieżne widoki są kanwą wielu interesujących dzieł autora “Fitzcarraldo”.

W “Wielkiej ekstazie snycerza Steinera” Herzog opowiada historię Waltera Steinera – skoczka narciarskiego i jednocześnie rzeźbiarza w drewnie. W tym obrazie zimowe tło tak naprawdę odgrywa znacznie ważniejszą rolę niż czysto wizualną. Tkwi w nim pewnego rodzaju chłód – surowość, która odpowiada surowości narracji i surowości przekazu. Przebijający się przez ekran mróz odpowiada chropowatości, z jaką Herzog podchodzi do filmowego rzemiosła. Opowiada historię, ukazując pierwotne emocje. Jednocześnie przedstawia swoją obsesję na punkcie protagonisty, a także obsesję protagonisty na punkcie jego wielkiej pasji.

“Wielka ekstaza snycerza Steinera” Wernera Herzoga

Nie ma tu miejsca na wyszukane, skomplikowane metafory czy romantyczną symbolikę. Cała miłość reżysera do poruszanego tematu wypływa z jego trzewi. To krótkie, lecz pamiętne dziełko kreśli przed odbiorcą skrajnie szczery portret pasji ściśle powiązanej z zimową poetyką. To dosłowny związek, zawody skoków narciarskich najbardziej kojarzą się bowiem właśnie z tą porą roku, ale też metaforyczny, gdyż piękno tej pasji jest jednocześnie urzekające i wymagające poświęceń niczym próba przetrwania w samym środku wielkiej zawieruchy.

Inny film dokumentalny Herzoga ściśle powiązany z zimową scenerią to “Mroczny blask gór”

“Mroczny blask gór” Wernera Herzoga

Telewizyjna produkcja opowiada o alpinistach pragnących zdobyć masyw górski Gaszerbrum. Kręgosłupem całej opowieści jest ulubiony motyw Herzoga, czyli konfrontacja człowieka z naturalnym żywiołem. To dość nietypowy dokument, ponieważ środek ciężkości fabularnej nie opiera się na samej wyprawie, a bardziej na psychologicznych motywacjach uczestników. Chłodny krajobraz jest tu niemym świadkiem wydarzeń. Pełni wręcz medytacyjną funkcję. Wydaje się reprezentantem cichego, sprawiedliwego uniwersum obserwującego dwóch śmiałków porywających się na brawurowe starcie z siłami, o których tak naprawdę nie mają pojęcia.

Jednym z najsłynniejszych Herzogowskich portretów zimowych znajduje się z kolei w słynnych “Spotkaniach na krańcach świata”, gdzie spotyka się grupą badaczy zamieszkujących tymczasowo Antarktydę. Wizje pięknych, surowych pejzaży mieszają się z rozmowami z naukowcami. Z obu tych patentów narracyjnych wyłania się interesująca synteza. Niemiecki reżyser gdzieś między słowami sugeruje, że nieskończone piękno antarktycznego mikrokosmosu kryje się w jego nieodgadnionym charakterze.

“Spotkania na krańcach świata” Wernera Herzoga

Wszystkich pokazywanych na ekranie ekspertów łączy to, że w istocie ich wiedza teoretyczna i praktyczna nigdy nie pozwoli im całkowicie zgłębić tajemnic chłodnej krainy. W tym wypadku towarzyszące bohaterom żywe, zimowe freski symbolizują enigmatyczność. Nieskazitelna biel tego wizualnego cudu przyrody ewokuje mistycyzm, który zrównuje eksplorację naturalnej panoramy z doświadczeniem wręcz religijnym – fascynującym przez swoją niewytłumaczalność, nieracjonalność i nielogiczność.

Herzogowskie zimowe wizje są więc interesującymi, egzystencjalnymi metaforami. Niemiecki reżyser wykorzystuje naturalne, mroźne tła, by malowniczo opowiadać o kondycji człowieka oraz jego wiecznie nienasyconej relacji ze światem. Widz obcujący z tą ikonografią ma szansę poczuć się jak bohater Herzoga, tzn. jak żądny przygód awanturnik, którego żywot określa nieustanny, niezaspokojony głód wszystkich intensywnych doświadczeń żywej Ziemi.

Łukasz Krajnik

Łukasz Krajnik

Rocznik 1992. Dziennikarz, wykładowca, konsument popkultury. Regularnie publikuje na łamach czołowych polskich portali oraz czasopism kulturalnych. Bada popkulturowe mity, nie zważając na gatunkowe i estetyczne podziały. Prowadzi fanpage Kulturalny Sampling

News will be here