News will be here
Big Timber Canyon (Montana, USA), fot. Zach Key/Unsplash

Choć brzmi to jak krok wstecz, drewno pochodzące z lasów zarządzanych w sposób zrównoważony może stanowić budulec przyszłości. Już dziś coraz chętniej sięga się po ten – bądź co bądź dobrze znany w budownictwie – materiał, jednak nie ze względów estetycznych, a jego właściwości, których nie mają stal czy beton.

Nowe budownictwo musi odpowiadać na problemy współczesnego świata. Beton i stal, które w ostatnich stuleciach dominowały, nie są bowiem najlepszym z wyborów, jeśli zależy nam na planecie. Tymczasem drewno, z którego budowano od zarania dziejów, może pomóc w walce ze zmianami klimatu, jednak tylko pod warunkiem, że podejdziemy do jego produkcji w sposób zrównoważony. Nie chodzi wszak o to, by wycinać lasy – możemy jednak prowadzić uprawy, które cyklicznie będą odnawiane, stale dostarczając budulca, lecz nie zmniejszając ilości wchłanianego przez naturę dwutlenku węgla.

Nie odbierajmy zasług Kazimierzowi Wielkiemu

Choć dawny król Polski zapisał się w historii tym, że zastał Polskę drewnianą, a zostawił murowaną, dzisiejsze potrzeby stoją niejako w sprzeczności z jego dokonaniem. Wszechobecny beton zaczyna sprawiać problemy, tymczasem drewno wraca do łask, choć dość nieśmiało. Coraz częściej możemy jednak zobaczyć projekty architektoniczne – od domów jednorodzinnych po wielkie budynki – które chcą być dosłownie zielone.

Nie chodzi jedynie o trend wertykalnych ogrodów, które zdobią wysokościowce, lecz o trzon budowli. Nie mniej istotny jest też fakt, że potrzebujemy natury, nawet jeśli nie zdajemy sobie z tego sprawy. Coraz więcej badań wskazuje istotną rolę kontaktu ludzi z naturą, a budynki zaprojektowane jako biofilne lub zgodne z naturą odpowiadają na to pragnienie. Mieszkając i pracując w drewnianych budynkach czerpiemy zatem korzyści fizyczne i psychiczne.

Badanie przeprowadzone przez Jennifer Rice (Forintek) oraz Roberta A. Kozaka, Michaela J. Meitnera i Davida H. Cohena (profesorowie Uniwersytetu Kolumbii Brytyjskiej) pokazuje, że ludzie podświadomie łączą drewno i zdrowsze środowisk. Natomiast drewniane pokoje postrzegają jako przestrzenie ciepłe, wygodne, relaksujące, zachęcające i naturalne. Z kolei słowackie badanie wykazało, że przebywanie w budynku wykonanym z naturalnych materiałów i tkanin pozytywnie wpływa na wydajność pracy i kreatywność. Powstały też badania, które wykazały, że szpitalna poczekalnia zbudowana z drewna pomaga zmniejszyć... poziom stresu u odwiedzających.

Drewno jest lepsze dla środowiska

Oczywiście w zmianie nie chodzi jedynie o nasze – ludzkie – odczucia, lecz o rozwiązanie globalnego problemu klimatycznego. Drewno i w tym ujęciu wypada jednak lepiej niż popularne obecnie materiały. Okazuje się bowiem, że nawet po przetworzeniu magazynuje zgromadzony przez drzewa dwutlenek węgla. Jest bezemisyjne, podczas gdy budynki betonowe rocznie wydzielają olbrzymie ilości CO2.

Drzewa pochłaniają węgiel z atmosfery, a większość tego węgla pozostaje przechowywana w biomasie drzewnej nawet po wycięciu i przetworzeniu na drewno i wykorzystaniu do wszystkiego, od ramy budynku po drzwi lub szafkę kuchenną. Gdy drewno osiągnie koniec swojego naturalnego użytkowania, pod warunkiem, że zostanie poddane recyklingowi w inny produkt o długiej żywotności – na przykład drewniana elewacja zostanie przekształcona w bioizolację – węgiel pozostaje przechowywany w strukturze, w którą się przekształcił.

Tak więc, podczas gdy oczekuje się, że tradycyjne budynki wykonane z betonu i stali będą generować około 2000 ton metrycznych emisji CO2, równoważny budynek z drewna może dorównać temu pod względem składowania dwutlenku węgla.

Budownictwo drewniane nie tylko przynosi korzyści środowisku, pomagając ograniczyć emisje dwutlenku węgla poprzez zastąpienie materiałów wysokoemisyjnych, ale może również tworzyć popyt na drewno ze zrównoważonych, dobrze zarządzanych lasów, płacąc w ten sposób za zarządzanie, które zmniejsza prawdopodobieństwo pożarów lasów i zapewnianie siedlisk dzikim zwierzętom.

Łamliwość to tylko pozory – drewno to wytrzymały materiał

Wykorzystując najnowsze procesy produkcyjne, drewno można teraz przetwarzać w drewno masowe, w którym drewno jest układane warstwami i sprasowywane, aby stworzyć niezwykle wytrzymałe i sprężyste konstrukcje drewniane. Różne wcielenia drewna masowego są obecnie stosowane w celu zastąpienia wielu emitujących węgiel, bardzo trwałych materiałów budowlanych, w tym betonu i stali.

Udowodniono nawet, że drewno masowe jest odporne na ogień i trzęsienia ziemi. Jest trudny do zapalenia i może wytrzymać silne trzęsienia ziemi i eksplozje. Program Climate Smart Forest Economy (CSFEP) współpracuje z Easy Housing, na przykład w celu skalowania opartych na drewnie, elastycznych i przystępnych cenowo rozwiązań mieszkaniowych. Elastyczne, prefabrykowane domy drewniane Easy Housing mogą wytrzymać klęski żywiołowe, takie jak powodzie, trzęsienia ziemi i huragany kategorii 4, a także są odporne na termity.

Nie zapominajmy o ekonomii

Drewno jest również lżejsze i – ponieważ często może być prefabrykowane poza placem budowy – łatwiejsze w manewrowaniu i konstruowaniu niż beton i stal. A ponieważ drewno konstrukcyjne jest łatwiejsze w produkcji niż mniej ekologiczne alternatywy, przyspiesza proces budowy i tworzy zdrowsze, bezpieczniejsze i przyjemniejsze środowisko pracy, może również okazać się opłacalne. W przyszłości może nawet stać się tańszy niż beton i stal.

Ekonomia skali, która rozwinęła się w przypadku betonu i stali, jeszcze nie istnieje w przypadku przemysłu masowego drewna, ale zbliżamy się do równości ekonomicznej ze stalą i betonem w przypadku określonych typów budynków, powiedzmy od sześciu do dwunastu pięter. Dzieje się tak, ponieważ przy tak lekkim i łatwym w obróbce materiale, jakim jest drewno, mniejsze ekipy używające lżejszych narzędzi i mniej wymagającego sprzętu do transportu materiałów mogą montować drewniane elementy prefabrykowane z precyzyjnymi tolerancjami w zewnętrznych fabrykach. Trzeba przyjrzeć się całemu procesowi budowy od początku do końca, aby właściwie ocenić i uchwycić potencjalne korzyści kosztowe tych nowych systemów materiałów pochodzenia biologicznego.

– Alan Organschi, dyrektor Innovation Labs w Bauhaus Earth

Drewniane ramy przystępnych cenowo rozwiązań mieszkaniowych Easy Housing są na przykład prefabrykowane w lokalnych warsztatach stolarskich w Afryce Wschodniej, a średniej wielkości projekt można ukończyć w ciągu trzech miesięcy. Drewno jest również skuteczniejszym izolatorem niż metale, szkło i beton, więc drewniane budynki wymagają mniej ogrzewania zimą i mniej chłodzenia latem, co czyni je bardziej energooszczędnymi i ekonomicznymi w eksploatacji.

Jednocześnie przejście na drewniane budownictwo to nowe miejsca pracy i impuls dla gospodarki. Od zrównoważonej gospodarki leśnej po stolarkę, zachęcanie do korzystania z lokalnie pozyskiwanego, zrównoważonego drewna tworzy miejsca pracy i przynosi korzyści lokalnym gospodarkom.

Uznając środowiskowy i ekonomiczny wpływ wykorzystania drewna w budownictwie, niektóre rządy krajowe wprowadzają obecnie obowiązek, aby wszystkie nowe budynki były częściowo zbudowane z drewna. Francuski rząd wymaga teraz, aby od 2025 r. wszystkie nowe budynki publiczne zawierały co najmniej 50% drewna, a 20% nowych domów budowanych w Amsterdamie musi być zbudowanych z drewna lub materiałów pochodzenia biologicznego.

Ponieważ drewno staje się podstawowym materiałem budowlanym, spowoduje przyspieszenie masowych łańcuchów dostaw drewna na całym świecie. Pojawi się więcej fabryk produkujących drewno klejone krzyżowo (CLT), obecnie najczęściej używany masowy produkt drzewny, ale musi to odbywać się w sposób przyjazny dla klimatu.

Zgodnie z etosem inteligentnej dla klimatu gospodarki leśnej, która gwarantuje, że wkład w klimat jest rzeczywiście dodatni netto, dostawy zrównoważonego drewna do tych fabryk muszą być skalowane proporcjonalnie do popytu. Stosując holistyczne pomiary emisji dwutlenku węgla w ramach funkcji pochłaniania, przechowywania i zastępowania drewna w łańcuchu wartości drewna oraz przepisów dotyczących zapobiegania wylesianiu i systemów certyfikacji, musimy udostępnić narzędzia niezbędne do uniknięcia popytu prowadzącego do degradacji zasobów leśnych.

W Afryce Wschodniej CSFEP pracuje nad rozwojem przyjaznej dla klimatu gospodarki leśnej w Kenii, Tanzanii i Ugandzie. Współpracuje z firmą zajmującą się architekturą, inżynierią i budownictwem BuildX Studio, aby stworzyć nowy regionalny łańcuch wartości i rynek, który dosłownie zwiększy popyt na zrównoważone drewno w budownictwie i pomoże wesprzeć ponowne zalesianie. CSFEP angażuje odpowiednie zainteresowane strony zainteresowane wspieraniem i inwestowaniem w inteligentną dla klimatu gospodarkę leśną w celu opracowania sieci, która może wspierać wzrost i pomagać w usuwaniu barier w łańcuchu wartości.

Damian Halik

Damian Halik

Kulturoholik, level 99. Czas na filmy, książki, komiksy i gry, generowany gdzieś między pracą a codziennymi obowiązkami, zawdzięcza opanowaniu umiejętności zaginania czasoprzestrzeni.

News will be here