Kiedy sięgam na półkę po książkę, najczęściej jest to reportaż. Lubię poznawać historie ludzi i to z nich czerpać wiedzę lub inspirację. Często jednak okrywam też przerażającą, bądź smutną prawdę o nas samych. Tak było w przypadku reportażu Jacka Hołuba „Beze mnie jesteś nikim. Przemoc w polskich domach“.
Jak można domyślić się już po tytule, “Beze mnie jesteś nikim” opowiada o przemocy domowej w Polsce. Książka została wydana na jesieni 2021 roku przez wydawnictwo Czarne. Kilka miesięcy temu w księgarniach ukazało się II wydanie. To właśnie pod koniec 2023 roku ja sam przeczytałem ten reportaż i od razu przyznaję, że na kilka dni „zmiótł mnie z planszy“. Chyba jeszcze nigdy nie miałem tak, że nie byłem w stanie nic innego przeczytać, sięgnąć po serial, ani przepędzić przemyśleń po lekturze. Ten zbiór reportaży (bo tym w zasadzie jest) niesamowicie mną wstrząsnął, bo zdałem sobie jeszcze bardziej sprawę z tego, jak daleko nam do ideału, jako społeczeństwu.
CZYM JEST PRZEMOC?
Kiedy pomyślimy o przemocy domowej, najprawdopodobniej większość z nas będzie miała przed oczami pijanego mężczyznę, który bije swoją żonę, partnerkę lub krzywdzi dziecko. Jest to oczywiście wyobrażenie słuszne, ale nie w pełni i nawet nie jest ono przeważające. Przemoc ma bowiem wiele oblicz, a wymiar fizyczny jest tylko jednym nich. Przemoc bowiem dzielimy na wspomnianą fizyczną, psychiczną, ekonomiczną i seksualną, z czego najczęściej spotykaną jest ta psychiczna. Dlaczego ona pojawia się najczęściej? Przede wszystkim dlatego, że dość łatwo ją ukryć przed światem zewnętrznym i jeszcze trudniej jest ją, osobie jej doświadczającej, udowodnić.
Wymiar ekonomiczny jest związany głównie z pieniędzmi, wszelkimi dobrami materialnymi i ich pozabywaniem lub ograniczaniem. Do przemocy seksualnej zaliczmy między innymi zmuszanie do czynności seksualnych, czyli gwałty, poniżanie, uwagi słowne o podtekstach seksualnych i tym podobne.
Stereotypem jest, że przemocowcem jest pijany mężczyzna z patologicznego domu. Oczywiście tacy ludzie przemocowi jak najbardziej występują, jednak bardzo często są to osoby z dobrych i zamożnych domów, o dobrym statusie społecznym, nawet niekoniecznie nadużywające alkoholu. Wtedy gdy przemoc wychodzi na jaw, często sąsiedzi i znajomi wypowiadają się, że „przecież to taki porządny dom, dobra rodzina, codziennie mówiliśmy sobie >>dzień dobry<<“. Najczęściej ofiarami przemocy są kobiety, ale nie należy zapominać, że mężczyżni również bywają nią dotknięci – zazwyczaj w wymiarze psychicznym i ekonomicznym.
HISTORIE, KTÓRE NAPISAŁA PRZEMOC
W książce Jacka Hołuba możemy przeczytać historie wielu osób, które były dotknięte przemocą, ale również i tych, które były przemocowe. Są w niej historie, które większość z nas jest sobie w stanie wyobrazić i doskonale wpisują się nasze wyobrażenie domowej przemocy. Jednak chyba każdy czytelnik bądź czytelniczka tej książki, ostatecznie natrafi na taką historię, która jego/ją złamie. Są tu bowiem opisane doświadczenia, z jakimi nikt nigdy nie powinien mieć styczności. Straszne, wręcz przerażające, nieludzkie i zapadające w pamięć oraz pobudzające wyobraźnię. Włos się na głowie jeży podczas czytania, że ludzie są w stanie tak traktować innych, teoretycznie najbliższych.
Napisałem tę książkę, by pokazać, co kryje się pod spodem – jak wygląda prawdziwe oblicze przemocy domowej.
Jacek Hołub
Osobiście uważam, że każdy powinien tę książkę przeczytać, ale jednocześnie trudno mi ją czasami polecać. Wiem bowiem, że wsród potencjalnych czytelników mogą znaleźć się osoby wrażliwe, z dużym poziomem empatii i czytanie o okropnościach, jakie niesie za sobą przemoc domowa, może być dla nich dużym emocjonalnym szokiem. Osoby czytające mogą być również tymi, które doświadczały przemocy, a lektura obudzi w nich jakieś demony, z ktortymi wcześniej się uporali. Jeśli tak, odłużcie książkę z powrotem na półkę.
NIE JESTEŚ SAM_A
Książka jednak niesie ze sobą również pozytywne myśli. Daje nadzieję, że z sytuacji przemocowych można się wydostać. Można się również uwolnić od ludzi, którzy nas atakują i zostawić tę część swojego życia za sobą. Książka daje dowód na to, że nie jest się samemu w takich stacjach. Są inni, ale przede wszystkim są i tacy, którzy są w stanie nam pomóc. Jeśli więc jesteś osobą, która doświadcza jakiejkolwiek formy przemocy, lub znasz kogoś, kto jest w takiej sytuacji, możesz zwrócić się między innymi do jednej z poniższych instytucji lub organizacji.
- Fundacja Feminoteka
- Centrum Praw Kobiet
- Ogólnopolskie Pogotowie Dla Ofiar Przemocy w Rodzinie „Niebieska Linia"
- Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę
- Ośrodki Interwencji Kryzysowej w Polsce
- Plan awaryjny dla osób doświadczających przemocy domowej
Na koniec dodam, że w swoim podcaście Inna Kultura przeprowadziłem rozmowę z Jackiem Hołubem na temat książki, jak i samej przemocy. W momencie pisania tego tekstu odcinek jest jeszcze nieopublikowany, jednak nastąpi to 14 marca. Po premierze odcinka, na pewno do tutaj umieszczę.
„Beze mnie jesteś nikim. Przemoc w polskich domach“ utwierdziła mnie w przekonaniu, że pomimo lat ewolucji, postępu społeczeństw, rozwoju, nadal jesteśmy pełni naszych najniższych instynktów, które w bardzo szybki i prosty sposób mogą sprawić, że inni ludzie będą przez nas cierpieć.
